کاربرد تایپت در سیستم سوپاپ خودرو و معرفی انواع آن

پس از آشنایی با سیستم سوپاپ و اجزای تشکیل دهنده آن، در این مطلب با تایپت که یکی از قطعات مهم در دستگاه سوپاپ می باشد، آشنا می شویم.

طراحی سیستم سوپاپ، عملکرد دقیق و کارایی بالای آن اهداف مهمی است که در نظر گرفته می شود. برای بهبود این عملکرد، کاهش میزان سایش قطعات مجموعه نقش به سزایی دارد. طراحی تایپت از جمله مواردی است که به این هدف کمک می کند. همان طور که اشاره شد، وظیفه ی تایپت جلوگیری از سایش شدید و وارد آمدن ضربه به بادامک است.

تایپت با داشتن سطحی نسبتاً بزرگ تر از اسبک یا ساق سوپاپ دقیقاً روی بادامک قرار می گیرد و از ایجاد سایش خطی در آن جلوگیری می کند.

از نظر نوع کارکرد، سه نوع تایپت وجود دارد که عبارت اند از :

تایپت معمولی: این نوع تایپت به صورت یک استوانه ی تو خالی از جنس فولاد ساخته می شود. از یک طرف میل تایپت و یا سوپاپ داخل آن قرار می گیرد و از طرف دیگر روی بادامک تکیه می کند تا سایش آن به حداقل برسد. به این وسیله تایپت، به صورت واسطه بین سوپاپ و بادامک عمل می نماید و یک سطح فشاری نسبتاً بزرگ روی بادامک ایجاد می کند تا سایش بسیار کم و یکنواختی داشته باشد اما به مرور، نیاز به فیلرگیری و تنظیم لقی در این سیستم احساس می شود.

تایپت غلتک دار: این تایپت مشابه نوع معمولی عمل می کند. با این تفاوت که در قسمت زیر آن، محل تماس با میل بادامک، غلتکی جهت کاهش سائیدگی و اصطکاک قرار داده اند. معمولاٌ در میل بادامک فولادی از تایپت غلتک دار استفاده می شود مانند تصویر زیر

از دیگر کاربرد های این نوع تایپت در پمپ انژکتور موتورهای دیزل است .

تایپت هیدرولیکی : تایپت هیدرولیکی نوعی استکانی است که توسط فشار مدار روغن تغذیه می گردد. در این سیستم با چرخش بادامک، نیرو به روغن داخل تایپت اعمال می شود و به سوپاپ منتقل می گردد. در این نوع تایپت حرکت قطعات بدون صدا و لغزش خواهد بود، چرا که فاصله ی ناچیز آن ها با افزایش روغن درون تایپت جبران می شود و خلاصی آن ها از بین می رود.

پس انبساط و انقباض مجموعه ی سوپاپ و سائیدگی آن ها در عملکرد سیستم تاثیری نخواهد داشت. مهمترین مزیت تایپت هیدرولیکی نیاز نداشتن به فیلرگیری سوپاپ است. ولی عیب آن هزینه ی ساخت بالا و سخت بودن طراحی قطعات است.

سیستم بدون تایپت: در برخی از موتورها طراحی مجموعه ی سوپاپ به گونه ای بوده که نیازی به تایپت یا میل تایپت احساس نشده است. برای مثال، در موتور میل بادامک رو، اگر سوپاپ ها توسط اسبک به حرکت در آیند، یک طرف اسبک را روی بادامک و طرف دیگر را روی سوپاپ قرار می دهند. در این حالت سر اسبک را آن قدر پهن و مسطح می سازند که خود همانند یک تایپت روی بادامک عمل کند.

چنین موتوری دارای یک میل بادامک در وسط یا کنار سر سیلندر است و یک یا دو میل اسبک، مجموعه ی سوپاپ ها را باز و بسته می کند. در قسمت سر اسبک روی سوپاپ، پیچ و مهره ی تنظیم لقی وجود دارد که امکان فیلرگیری را میسر می سازد مانند تصویر زیر

این فقط یک نمونه از طرح بدون تایپت است.